Antyoksydanty nazywane są też często przeciwutleniaczami lub antyutleniaczami. Dlaczego tyle się o nich mówi? Ponieważ to prawdopodobnie najważniejsze substancje w całym Twoim organizmie. Są pochodzenia syntetycznego lub naturalnego, a ich głównym zadaniem – jak sama nazwa wskazuje – jest przeciwdziałanie ‘utleniaczom’ (ang. oxidants), inaczej zwanym wolnymi rodnikami, które uszkadzają komórki organizmu i przyspieszają procesy starzenia oraz z czasem powodują poważne choroby, m.in. kancerogenne. Czy wiesz, czym są wolne rodniki i jak działają antyoksydanty na Twój organizm? Zapraszamy w podróż po złych i dobrych zmianach w Twoim ciele, które nieprzerwanie w nim zachodzą. Warto wiedzieć, jak i czym osłabić działanie złych procesów.
Co to są wolne rodniki?
Aby zrozumieć, co to są antyutleniacze, najpierw należy wyjaśnić, co stoi pod pojęciem – ‘utleniacze’.
Utleniacze inaczej określane ‘wolnymi rodnikami’ znamy z reklam i opisów kosmetyków. To małe, wszechobecne cząsteczki, które powstają naturalnie w naszym organizmie podczas różnych metabolicznych procesów np. podczas oddychania. Ale to tylko jedna, “jasna” strona antyoksydantów.
W ostatnich czasach coraz więcej słyszy się o Reaktywnych Formach Tlenu (RTW), czyli właśnie wolnych rodnikach. To atomy, jony lub cząsteczki posiadające co najmniej jeden niesparowany elektron. Są wyjątkowo reaktywne, czyli agresywne – starają się przyłączyć brakujący elektron, dlatego atakują i uszkadzają komórki naszego organizmu.
Obiektem ataków wolnych rodników w ciele człowieka są białka, nienasycone kwasy tłuszczowe pochodzące z błon komórkowych oraz niestety nasze DNA. Dlatego reaktywne formy tlenu są głównym powodem rozwoju nowotworów.
Fakt, że pewna ilość wolnych rodników jest potrzebna do funkcjonowania organizmu: działają w naszym ciele jako “bojówki” i niszczą bakterie chorobotwórcze oraz utleniają substancje toksyczne. Negatywnie zaczynają działać, gdy powstaje ich w organizmie zbyt wiele. Nadmiernej kumulacja wolnych rodników sprawia, że komórki zaczynają kolonizować nasz organizm i atakują zdrowe komórki naszego ciała.
Zbyt duża ilość reaktywnych form tlenu wytwarza się z wielu powodów, które ogólnie można nazwać niezdrowym trybem życia, czyli w wyniku długotrwałego wpływu na organizm zanieczyszczonego powietrza, dymu z papierosów, promieniowania UV, spożywania dużej ilości konserwantów z żywności czy pokarmów wysoko przetworzonych oraz leków. Wolne rodniki tworzą się również w wielu produktach spożywczych, takich jak wyroby cukiernicze o długich terminach przydatności do spożycia, czy produktach smażonych, np. chipsach i frytkach.
Rozwój techniki, zanieczyszczenie środowiska oraz inne czynniki sprawiły, że otacza i atakuje nas coraz więcej wolnych rodników. Ich ilość wzrasta w wyniku:
- palenia papierosów i picia alkoholu
- promieniowania rentgenowskiego,
- promieniowania słonecznego i dziury ozonowej,
- ekspozycji na metale ciężkie (ołów, kadm, rtęć), tlenki azotu (żywność, spaliny, smog z powietrza),
- spożywania pokarmów obfitujących w tzw. tłuszcze typu trans,
- intensywnego uprawiania sportu,
- pod wpływem leków (antydepresanty, tabletki antykoncepcyjne, steroidy, antykoagulanty)
Czy wiesz, że u 20-latka każda komórka ciała codziennie narażona jest na ok. 100 000 ataków ze strony wolnych rodników? Bojowo nastawione cząsteczki – gdy jest ich za dużo w organizmie – atakują i niszczą wszystko, co napotykają na swej drodze.
Nasz organizm posiada naturalną broń do walki z nimi – tzw. fizjologiczne antyoksydanty (glutation, dysmutaza nadtlenkowa, katalaza, witamina C, E, koenzym Q10), warto jednak pamiętać, że z czasem te naturalne systemy obronne stają się niewystarczające i dochodzi do zniszczeń komórek organizmu. Warto je wspomóc i stosować dietę bogatą w antyoksydanty, a w pielęgnacji urody sięgać po kosmetyki, które chronią przed wolnymi rodnikami i opóźniają starzenie się organizmu.
Co to są antyoksydanty?
Antyoksydanty, zwane też przeciwutleniaczami albo antyutleniaczami, to grupa “związków chemicznych do zadań specjalnych” – mających zdolność neutralizowania RTW. Zapobiegają one uszkodzeniom komórek. Wolny rodnik spotykając cząsteczkę będącą antyoksydantem, otrzymuje od niej brakujący elektron. Sam przeciwutleniacz natomiast staje się cząsteczka neutralną i jest wydalany z organizmu.
Antyoksydanty dzielimy na dwie grupy:
- endogenne – enzymy występujące w komórkach naszego organizmu, czy np. glutation (syntetyzowany w komórkach przez witaminę C);
- egzogenne, które dostarczamy wraz z pożywieniem lub pod postacią suplementów.
Co to jest stres oksydacyjny?
Jeżeli równowaga między reaktywnymi formami tlenu, a antyoksydantami jest zachowana, nie ma zagrożenia dla zdrowia, a nasz organizm działa bez zarzutu. Gdy jednak w organizmie pojawia się nadmiar wolnych rodników, a przeciwutleniacze nie nadążają z ich dezaktywacją, czyli neutralizacją, wówczas mamy do czynienia z tzw. stresem oksydacyjnym.
To poważny stan, który wywołuje zwiększone zagrożenie dla wielu chorób. Należą do nich m.in.: miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, astma oskrzelowa, powikłania cukrzycy, choroby uszkadzające układ nerwowy (choroba Parkinsona i Alzheimera), nowotwory, oraz oczywiście mniej poważne, ale również przykre nasilone procesy starzenia się skóry.
Istnieje wiele antyoksydantów, które mogą być dostarczane z pożywieniem lub w postaci suplementów. Oczywiście jeśli w organizmie zachodzi ryzyko niedoboru antyoksydantów – skóra dostaje je w ostatniej kolejności, dlatego kosmetolodzy włączają antyoksydanty do kremów. Stosowane zewnętrznie na skórę są bardzo skuteczne, co potwierdza to wiele badań naukowych.
Wolne rodniki są dość podstępne, ich działanie można porównać do działania promieniowania słonecznego UVA: ich niszczące działanie nie jest widziane ani odczuwane od razu, a podczas ataku nie odczuwamy żadnego dyskomfortu lub widocznego pogorszenia stanu skóry, dopiero po latach widzimy efekty w postaci przedwczesnego starzenia się skóry. Antyoksydanty – dostarczane systematycznie do organizmu – opóźniają procesy starzenia się skóry.
Najczęściej spotykane w kosmetyce antyoksydanty
- witamina C,
- witamina E,
- koenzym Q10,
- idebenone (analog koenzymu Q10),
- kwas ferulowy,
- kwas liponowy,
- roślinne ekstrakty bogate w polifenole i flawonoidy z: soi, zielonej herbaty, pestek winogron, ostropestu plamistego, owoców cytrusowych, rozmarynu, miłorząbu japońskiego.
Dodaj komentarz